سوء اثر چک و رفع آن

تعریف سوء اثر چک :

زمانی که شخصی چکی از شما دارد با ارائه ی آن به بانک و عدم موجودی حساب شما برای پرداخت مبلغ چک، اقدام به برگشت چک شما می کند که بعد از این اقدام روند قانونی آن طی می شود.

وقتی شما چک برگشتی در سیستم بانکی داشته باشید از بسیاری از خدمات بانکی از جمله، دریافت وام، شمانت در بانک، دریافت چک و … محروم می شوید. در صورتی که مشتری ظرف مدت ۱۰ روز کاری پس از برگشت چک، اقدام به تامین کسری موجودی حساب جاری یا لاشه ی چک یا رضایت نامه محضری از زینفع ننماید، بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهی نامه ی عدم پرداخت را به سامانه ی اطلاعاتی بانک مرکزی ارسال نماید.

راهنمای رفع سوء اثر از سوابق چکهای برگشتی اشخاص :

براساس بخشنامه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران کلیه امور مربوط به رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی اشخاص صرفاً از طریق شعب و واحدها تابعه بانکها و به صور ذیل امکان‌پذیر می‌باشد:

 ۱- تامين موجودي : مشتري مبلغ کسري موجودي را به سپرده جاري خود، واريز نموده و بانک پس از رفع برگشت چک و پرداخت مبلغ آن به ذي‌نفع، نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتي مشتري اقدام مي‌نمايد.

 ۲- ارائه لاشه چک برگشتي : مشتري لاشه چک برگشتي را به بانک ارائه و بانک در قبال آن به وي رسيد تحويل مي نمايد.

 ۳- ارائه رضايت‌نامه محضري ذي‌نفع چک به بانک : در صورت عدم امکان ارائه لاشه چک برگشتي به بانک بنابه دلايلي نظير مفقود شدن، به سرقت رفتن و سوختن، ذي‌نفع چک (شخصي که گواهي‌نامه عدم پرداخت وجه چک به نام او صادر شده است.) مي‌تواند با حضور در دفترخانه اسناد رسمي، رضايت خود را اعلام نموده و بانک با دريافت رضايت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام نمايد. تبصره: چنانچه ذي‌نفع چک شخص حقوقي دولتي و يا نهاد عمومي غيردولتي باشد [۱]، مي‌تواند با ارائه نامه رسمي، رضايت خود را اعلام نموده و بانک با دريافت رضايت‌نامه مزبور، نسبت به رفع سوء اثر از چک مورد نظر و ابطال آن اقدام نمايد.

 ۴- واريز مبلغ چک به سپرده قرض‌الحسنه جاري و مسدود نمودن آن به مدت ۲۴ ماه : چنانچه ارائه لاشه چک و يا رضايت‌نامه محضري ذي‌نفع به بانک امکان‌پذير نباشد، مشروط به آن که سپرده قرض‌الحسنه جاري مشتري نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضايي مسدود نشده باشد، مشتري مي‌تواند با واريز معادل کسري موجودي به سپرده قرض‌الحسنه جاري خود، درخواست مسدود شدن وجه مزبور را براي پرداخت چک برگشتي ذي‌ربط تا زمان تعيين تکليف قطعي چک برگشتي و يا حداکثر به مدت ۲۴ ماه، به شعبه افتتاح کننده ارائه نمايد، در اين شرايط شعبه افتتاح کننده موظف است ظرف پنج روز کاري، طي نامه‌اي، تامين وجه چک را به اطلاع شخصي که گواهي‌نامه عدم پرداخت به نام وي صادر شده است، براي مراجعه به بانک و دريافت وجه چک، برساند.

 ۵- ارائه حکم قضايي مبني بر رفع سوء اثر از سوابق چک برگشتي

۶-  انقضاي مدت نگهداري سوابق چک‌هاي برگشتي در سامانه اطلاعاتي بانک مرکزي : در صورت عدم اقدام مشتري نسبت به رفع سوء اثر از سابقه چک برگشتي مطابق با بندهاي فوق، سابقه هر چک برگشتي صرفاً پس از انقضاي مدت هفت سال از تاريخ صدور گواهي‌نامه عدم پرداخت آن، به صورت خودکار از سامانه اطلاعاتي بانک مرکزي رفع سوء اثر مي‌گردد.

 تبصره ۱: مقررات مذکور در اين بند، به تمامي چک‌هاي برگشتي موجود در سامانه اطلاعاتي بانک مرکزي ج.ا.ا تسري مي‌يابد. توضيح ۱: در صورتي که مشتري ظرف مدت ده روز کاري پس از برگشت چک، اقدام به تامين کسري موجودي سپرده قرض‌الحسنه جاري، ارائه لاشه چک يا رضايت‌نامه محضري ذ‌‌ي‌نفع چک به بانک و … ننمايد، بانک موظف است اطلاعات مربوط به گواهي‌نامه عدم پرداخت را به سامانه اطلاعاتي بانک مرکزي ارسال نمايد.

تبصره ۲: بانک مکلف است بنا به درخواست مشتري و به منظور آگاهي وي از سوابق چک‌هاي برگشتي خود در سامانه اطلاعاتي بانک مرکزي، اقدام به ارائه صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌هاي برگشتي وي با درج تاريخ برگشت چک نمايد. لازم است مشتريان محترم در صورت عدم رفع سوء اثر چک خود، پس از گذشت هفت روز کاري از تاريخ تحويل درخواست خود به شعب بانک ملی ایران، به شعبه مربوطه مراجعه و درخواست خود را پيگيري نمايند.

۷- سایر : براساس بخشنامه‌های موجود این امکان برای اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم شده تا بدون ارائه مدارک مثبته و فقط بر مبنای مانده تعداد چک‌‌های برگشتی و با مرور زمان درصورت مشمول بودن نسبت به بخشنامه از خدمات بانکی نظیر افتتاح حساب جاری جدید و دریافت دسته چک جدید بهره‌‌مند شوند. بنابر این درخصوص مدت نگهداری سوابق چک‌‌های برگشتی در بانک اطلاعاتی این اداره به شرح ذیل است:
لازم به ذکر است که جهت آگاهی مشتریان از سوابق چک‌‌های برگشتی موجود خود در بانک اطلاعاتی این بانک و چگونگی رفع سوءاثر از سوابق چک‌‌های مذکور، تمامی شعب بانک‌ها طبق بخشنامه‌های بانک مرکزی موظف به ارائه پرینت صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌‌های برگشتی(در کلیه بانک‌های کشور) جهت اطلاع به دارنده سوابق مذکور شدند.

توضیح ۱: زمان‌‌های توقف یادشده در جدول فوق از تاریخ آخرین چک، مورد محاسبه قرار می‌‌گیرد.
توضیح ۲: بانک‌ها در مورد افرادی که مشمول شرط حذف سوابق از بانک اطلاعاتی به شرح جدول فوق بوده ولی تاکنون به‌دلیل تشابه مشخصات شناسنامه‌‌‌‌ای از سوابق مذکور رفع سوءاثر نشده باشد می‌توانند نسبت به رفع سوءاثر از چک‌‌های برگشتی موجود در پرینت سوابق وی که مربوط به سایر شعب همان بانک و یا بانک‌های دیگر است نیز اقدام کنند.‌‌

یادآوری می‌شود که شعب بانک‌ها موظفند گواهینامه‌های عدم‌پرداخت چک صادر شده را به مدت ۱۰ روز در شعبه نگهداری کنند و درصورتی که صاحبان حساب‌‌های جاری دارای چک برگشتی ظرف مدت ۱۰‌روز از تاریخ صدور گواهینامه عدم‌پرداخت، حسن نیت خود را با تأمین وجه چک برگشت شده در بانک یا ارائه رضایتنامه دارنده چک مزبور اثبات کنند از ارسال اطلاعات مربوط به چک‌‌های برگشتی به بانک مرکزی خودداری کنند.

افراد دارای سابقه چک برگشتی مدت نگهداری سوابق در بانک اطلاعاتی :

۱ فقره ۶ ماه
۲ فقره یک سال
۳ فقره دو سال
۴ الی ۱۲فقره سه سال
۱۳ الی ۲۰فقره چهار سال
۲۱ الی ۵۰فقره هشت سال
۵۱ الی ۱۰۰فقره ۱۰ سال
۱۰۱ فقره و بیشتر ۱۵سال